Alman Dil ve Şiir Akademisi’nin 2022 Georg-Büchner Ödülü, Türkiye kökenli yazar Emine Sevgi Özdamar’a verildi. Böylelikle ilk kez ana dili Almanca olmayan bir yazar bu ödülü almış oldu.
Özdamar’a ödülü 5 Kasım’da Darmstadt’ta düzenlenen törenle takdim edildi. Yazar, oyuncu ve tiyatro yönetmeni Özdamar, teşekkür konuşmasında Georg Büchner’in kendisi için “bir örnek ve ağabey figürü” teşkil ettiğini söyledi. Özdamar konuşmasında, “Herkesin gökyüzünde, sadece yıldızların değil, kendisini etkileyen insanların da daima parladığı bir kişisel gökyüzü vardır. Bunlardan biri de benim ağabeyim Georg Büchner” dedi.
Büchner’in eserleriyle 60’lı yıllarda İstanbul’da öğrenci olduğu dönemde tanıştığını belirten 76 yaşındaki Özdamar, “Bilincimi genişletme, okuma ve öğrenmeye duyduğum özlemin Büchner’le ilgisi vardı” dedi.
Almanya Kültür Bakanı Claudia Roth ise Özdamar’ın Georg-Büchner Ödülü’ne layık görülmesiyle ilgili açıklamasında, “Dili çok iyi kullanan, şiirsel tınıları ile Alman edebiyatına yeni, şaşırtıcı perspektifler kazandıran usta anlatıcı Emine Sevgi Özdamar’ı kalpten kutluyorum. Edebiyatı bizi Alman, Türk ve Avrupa tarihinin içine çekiyor. Bu nedenle Emine Sevgi Özdamar kültürler arası önemli bir arabulucu. Baskın özgürlük sevgisi, tiyatroyla olan yakın ilişkisi ve dilinin özellikli tonu onu Georg-Büchner Ödülü’nün ideal taşıyıcısı hâline getiriyor” dedi.
Özdamar, 1946 yılında Malatya’da doğdu. Bursa ve İstanbul’da yaşadıktan sonra 1965 yılında iş gücü göçü kapsamında Almanya’ya geldi. Berlin’de bir fabrikada işçi olarak çalışırken tiyatro kurslarına da katıldı. Doğu Berlin’de tiyatro oyunlarında rol aldı. Daha sonra Batı Almanya’da, Fransa’da ve Türkiye’de tiyatro gruplarına katıldı. Tiyatro çalışmalarının yanı sıra Almanca roman, öykü, tiyatro oyunları ve senaryolar kaleme aldı. Almanya’da çok sayıda ödül alan ilk romanı “Hayat bir kervansaraydır, iki kapısı vardır, birinden girdim, diğerinden çıkıyorum” Türkçeye de tercüme edildi. Yazarın çok ödüllü romanı “Ein von Schatten begrenzter Raum” (Gölgelerle sınırlı alan) geçen yıl yayımlandı.
Elli bin euro tutarındaki ödül, Almanca dil bölgesi içindeki en prestijli edebiyat ödülü olarak kabul ediliyor. 1951 yılından bu yana verilen ödüllerin sahipleri arasında Max Frisch, Günter Grass gibi önemli isimler bulunuyor.
Özdamar daha önce de eserlerinden dolayı çeşitli ödüllere layık görülmüştü.
Ödül adını, Darmstadt’ta yetişen yazar, doğa bilimci ve özgürlük savaşçısı Georg Büchner’den (1813-1837) alıyor. Büchner’in en bilinen eserleri arasında “Woyzeck” ve “Danton’un ölümü” bulunuyor.
Ödül geçen yıl Avusturyalı yazar ve çevirmen Clemens J. Setz’e verilmişti.(DW Türkçe)
Ahmet DURMUŞ
